Rys historyczny od 1923 r. na podstawie protokołów i materiałów z rodzinnych archiwów działkowców i ludzkiej pamięci

Opracowali: Irena Lisiewicz, Henryk Piotrowski, Piotr Pecyna

Jesienią 1923 r. grono miłośników przyrody i pracownicy poczty, kolei i innych zakładów pracy zawiązało Towarzystwo Ogródków Działkowych im. J. Chociszewskiego. Zarząd Miasta Poznania przydzielił im ziemię będącą nieużytkiem pomiędzy ulicami: Chociszewskiego, Arciszewskiego, Palacza i Pogodną. Chętny uprawiania działki spisywał umowę dzierżawną z Miastem i opłacał składki roczna, za dzierżawę i na potrzeby inwestycyjne Ogrodu. Pierwszą inwestycją było opłotowanie, a następną postawienie szałasu w okolicy ul. Palacza, który mógł pomieścić
ok. 400 osób. Kolejno zakładano pompy i wiercono studnie. Przydzieloną przez Zarząd Miasta ziemię podzielono na 500 działek o powierzchni około 300 m2.

Powstał Pracowniczy Ogród Działkowy im. J. Chociszewskiego i wszedł do struktury ogólnopolskiej – Związku Towarzystw, Ogrodów i Osiedli Działkowych, który w 1927r. przekształcił się w Centralny Związek Towarzystw Ogrodów i Osiedli Działkowych Rzeczypospolitej Polskiej. I w tej formie organizacyjnej przetrwał do 1939r.
U p. Felicji Brzozowskiej zachował się kwit wpłaty dzierżawy z 2 sierpnia 1939r. Przetrwały też w domowych „archiwach” wcześniejsze dowody wpłat.

Z wybuchem II Wojny Światowej 1.09.1939r. i wkroczeniem do Poznania wojsk niemieckich – 10.09.1939r. rozpoczęły się represje wobec ludności polskiej. Wywożono całe rodziny, wyrzucano z mieszkań, zabierano dobytek. Zabrano też ogródki działkowe i przeznaczono je dla napływającej do Poznania ludności niemieckiej. Niemiecki okupant nawet opracował swój plan Ogrodu. Przy wykorzystaniu niewolniczej pracy jeńców wojennych rudowano drzewa, likwidowano altany, aby w tym miejscu wytyczyć nowe działki i w głównej części pobudować jednolite domki. Prawdopodobnie na każdej działce wywiercono 2 studnie, aby zapewnić Niemcom wodę w razie nieprzewidywalnych wydarzeń i awarii. Dla prawowitych użytkowników polskich był wstęp wzbroniony. Oaza zieleni miasta była – „nur fur Deutsche”.

Odwrócenie sytuacji wojny w 1945 r. było tak szybkie, że Niemcy nie mieli możliwości egzystowania w tej oazie. Dla Poznania okupacja niemiecka zakończyła się 23 lutego 1945r. Poznaniacy wracali do swych domów i na swoje działki. Pani Felicji Brzozowskiej – już wcześniej wspomnianej
– zależało bardzo na otrzymaniu przedwojennego ogródka. Dzięki usilnym staraniom otrzymała glejt firmowany przez Polską Partię Robotniczą Wydział Rolny upoważniający ją do odszukania ziemi, na której gospodarzyła w 1939r. Zjawili się także inni przedwojenni użytkownicy działek.
Już 19 czerwca 1945r. odbyło się zebranie plenarne Ogrodu, które zagaił p. Urbanowicz, zaznaczając, że protokół nie będzie odczytany z powodu nieobecności sekretarza, p. Czarneckiego. Należy przypuszczać, że już wcześniej było jakieś zebranie. Wymieniana jest data 22 maja 1945r. Zebranie protokołował p. Cofta. Działkowcy meldują o granatach na dz. 234 i 235. Zaczęło się normalne życie. Uprawiano ziemię, siano kwiaty i warzywa, obcinano drzewa, płacono tzw. dzierżawę i składkę na ogród. Zdarzały się kradzieże i wybryki.

Otrzymał też działkę p. Roman Redemann, który już wcześniej był wybrany do, wzorowanego na przedwojennym, Zarządu Wojewódzkiego. Wspomagał on Prezesa naszego Ogrodu p. Urbanowicza
i sekretarzy – p. Kędzioręi p. Coftę. Pan Urbanowicz prezesował do 27.12.1951r.
Na zebraniu 27.12.1951r. odbyły się wybory i Prezesem został p. Roman Redemann. Przepisywano działki, interweniowano w sprawie zaniedbanych działek, kradzieży, kasowano dzierżawę i składki na Ogród. Regularnie odbywały się zebrania Zarządu co 2 tygodnie i zebrania plenarne 1 x w miesiącu, dla przekazania informacji ogółowi działkowców.
Pan Redemann starał się o przebudowanie wspólnego dachu nad głową, gdyż przedwojenny szałas został podczas wojny zlikwidowany.
W 1952r. do Ogrodu im. J. Chociszewskiego zostaje przyłączone 45 działek miejskich od ul. Pogodnej i działki wytyczone na terenie tzw. żwirowni.
W 1954r. przyłączono do Ogrodu teren boiska Klubu Sportowego Korona i sukcesywnie wytyczano na nim działki pod uprawę.
W tym także roku zakupiono barak i ustawiono go w centralnej części Ogrodu. Do dzisiaj funkcjonuje jako nasz budynek gospodarczy.
Poza uprawą działek i codziennym życiem są też tzw. „Fajerwerki” – zabawy „latowe” z orkiestrą, kołem szczęścia, fantami, bufetem. Zbiera się pieniądze na przebudowanie świetlicy z prawdziwego zdarzenia.

Wybory Zarządu w początkowym okresie powojennym odbywały się każdego roku, później co dwa lata. Do 1969r. wybierano na Prezesa p. Romana Redemanna. Sekretarzami byli p. Grzegorzewski, p. Nowak, p. Sawała, p. Kędziora, p. Żelisławski.
Organizowane były uroczystości 35-lecia Ogrodu w 1958r. Żyło wtedy 38 działkowców – założycieli. Otrzymali oni imienne dyplomy.
Na 40-lecie, w 1963r. odbyła się jubileuszowa zabawa.
Dwudziestolecie Polski Ludowej w 1965r. uczczono zobowiązaniem do społecznego cotygodniowego oczyszczania ganków.

W 1965r. Miasto przejęło działki narożnikowe ul. Chociszewskiego – Arciszewskiego dla polepszenia bezpieczeństwa ruchu na skrzyżowaniu. W 1966r. odcięto 16 działek od ul. Arciszewskiego na budownictwo mieszkaniowe, ale 9 działek wytyczono na boisku „Korona”.
W 1968r. powołano komisję elektryfikacyjną, w skład której weszli: p. Miśkiewicz, p. Ostaszewski, p. Wesołowski, p. Chęciki p. Gintrowicz.

23.03.1969r. Prezesem Ogrodu został wybrany p. Kędziora, sekretarzami zostali p. Dworczaki p.
Żelisławski.
Komisja elektryfikacyjna nabyła używane słupy, Zarząd funduje książeczkę mieszkaniową dla sieroty, wypłacane są też pieniądze na działkowy sztandar.
Nie zachował się protokolaż za lata 1970-75. Z protokołów zebrania sprawozdawczego w 1974r. wynika, że dominowały wtedy sprawy codzienne – porządki, stosunki dobrosąsiedzkie, przestrzeganie regulaminu, podrzucanie sobie odpadów, gałęzi. Ustalone są koszty pieniężne za łamanie regulaminu:
• za jazdę rowerem – 20zł
• za prowadzenie psa bez smyczy – 20zł
• za przejazd przez boisko – 100zł
• za jazdę samochodem bez udziału działkowca – 100zł

Następcą Prezesa Kędziory została p. Stanisława Nowak. Wystarała się o 140.000 zł dotacji na przebudowanie świetlicy z elementów zakupionych w Szczecinie. Uroczyste otwarcie świetlicy odbyło się 23.11.1975r. Wyceniono ją na 240.000 zł. Do ubezpieczenia podano kwotę 600.000 zł.
W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych nasz Ogród zostaje okrojony od ul. Arciszewskiego i od ul. Chociszewskiego, zostaje rozbudowana ul. Grochowska, jako przedłużenie ul. Hetmańskiej. Jednocześnie wytyczone są dalsze działki na terenie boiska „Korona”.

W okresie prezesury p. St. Nowak odbywają się w świetlicy wczasy dla seniorów i półkolonie dla dzieci. Przebudowany zostaje barak gospodarczy, w którym urządza się kuchnię, magazyn żywnościowy, miejsce na odpady.
Rok 1980 jest kryzysowy dla Ogrodu, jednak mimo trudności przetrwał. Prezesem zostaje p.
Felicjan Grygiel, a po jego ustąpieniu w 1983r. Prezesem jest p. Stefan Wesołowski, z sekretarzem p. Hanieckim.
04.05.88r. p. Wesołowski rezygnuje z funkcji prezesa i zostaje gospodarzem Ogrodu. Działający Zarząd wybiera spośród siebie prezesa. Zostaje nim p. Jan Petza, który w czasie swojej kadencji m.in. uporządkował dokumentację biurową, teczki działek i wprowadził nową numerację.
15.04.91r. na Walnym Zebraniu p. Jan Petza składa rezygnację z funkcji prezesa. Są wybory uzupełniające. Prezesem zostaje p. Aleksander Karalus, sekretarzem p. Piotr Domagała.
11.04.1994r. rezygnuje z pracy w Zarządzie Prezes Karalus. Nowym Prezesem zostaje p. Piotr Domagała, Zastępcą Prezesa p. R. Pawlik, a Sekretarzem p. I. Lisiewicz.

Coś znaczącego dla Ogrodu można wykonać jedynie w dłuższym okresie czasu.
I tak:
• p. Redemann – poszerzał Ogród i pobudował barak
• p. St. Nowak – pobudowała świetlicę
• p. J. Petza – wprowadził nową numerację działek, uporządkował teczki, doposażał kuchnię i biuro
• p. Domagała – wymienił przedwojenną sieć wodociągową i wymienił zamki, zmodernizował kuchnię i biuro. Opracowano kronikę POD

Po p. Piotrze Domagale, od 2000r. prezesem był p. Henryk Walkowiak, jego zastępcą p. Sylwester Siejek. Za prezesury p. H. Walkowiaka zorganizowano parking dla samochodów działkowiczów, wymieniono pokrycie dachowe z PCV na blachę, zmodernizowano kuchnię.

Nadrzędne jednostki Ogrodów i władze koordynujące ruch społeczny Ogrodów Działkowych:
1918 – 1927 Związki Towarzystw Ogrodów i Osiedli Działkowych
1927 – 1939 Centralny Związek Towarzystw Ogrodów i Osiedli Działkowych Rzeczypospolitej Polskiej
1949 – 1958 Pracownicze Ogrody Działkowe – Wojewódzka Rada Związków Zawodowych
1958 – 1981 Krajowa Rada i Wojewódzkie Rady Pracowniczych Ogrodów Działkowych
1981 – i nadal Polski Związek Działkowców – Okręgowe Zarządy – Krajowa Rada

W dniu 23 kwietnia 2006r odbyło się Walne Zgromadzenie Sprawozdawczo – Wyborcze Rodzinnego Ogrodu im. Józefa Chociszewskiego.
Po uzyskaniu absolutorium ze swej działalności, dotychczasowy Zarząd podał się do dymisji. Do Zarządu zgłoszono nowych członków i w wyniku wyborów ukonstytuował się Zarząd w składzie:
• Henryk Piotrowski- Prezes
• Roman Jóźwiak- v-ce Prezes
• Marzena Waligórska- Sekretarz
• Irena Jarosz- Skarbnik
• Janusz Petza- Członek Zarządu
• Krystyna Kostrzewska- Członek Zarządu
• Konrad Pytlak- Członek Zarządu

Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej został Henryk Konieczny.
Przewodniczącą Komisji Rozjemczej została Pani Szymankiewicz.

W ciągu 3 lat z różnych przyczyn z Zarządu odeszli lub zostali odwołani:
• Roman Jóźwiak
• Konrad Pytlak
• Krystyna Kostrzewska
• Janusz Petza
w ich miejsce zostali dokooptowani:
• Danuta Blige-Opalińska -V-ce Prezes d/s organizacyjnych
• Kazimierz Flak- V-ce Prezes d/s technicznych
• Ryszard Majda- Członek Zarządu
• Piotr Chojnacki- Członek Zarządu
W trakcie kadencji w 2007r zmienił się także księgowy. W miejsce Andrzeja Michasia zatrudniono Panią Marię Harabasz.
Zarząd podjął się ukończenia modernizacji świetlicy i kuchni oraz zaplecza kuchennego. W świetlicy wymieniono całą podłogę, zakupiono nową wykładzinę PCV, wymieniono instalację elektryczną oraz odmalowano wnętrze.
W kuchni położono płytki na ścianie, odmalowano całą kuchnię i jej zaplecze oraz uzupełniono wyposażenie (zamrażarka, kuchnia gazowa).
Dzięki temu podniósł się standard Świetlicy i Ogród ma dodatkowe dochody poprzez wynajem na uroczystości komunijne czy weselne.
W latach 2007-2009 Zarząd podjął się również wymiany opłotowania zewnętrznego naszego ROD. Wzdłuż ulic Arciszewskiego, palacza i Pogodnej; dotychczasowe opłotowanie z siatki zastąpiono płotem betonowym. Dzięki temu Ogród uzyskał bardziej estetyczny wygląd a zarazem poprawiły
się warunki ekologiczne. Koszt całej inwestycji to około 100.000 zł.
Bardzo ważnym wydarzeniem w 2008r były obchody 85-lecia powstania naszego Ogrodu. otrzymaliśmy wiele gratulacji, życzeń i upominków m.in. od Prezesa Polskiego Związku Działkowców.
W latach 2017-2018 wykonano w dwóch etapach modernizację sieci elektroenergetycznej. W ramach modernizacji zamontowano skrzynki energetyczne z licznikami zlokalizowane na głównych alejkach, położone nowe zasilanie kablowe, zamontowano latarnie oświetleniowe. Dofinansowanie do inwestycji w kwocie 50000,00 zostało przekazane przez Miasto Poznań.
Otwarliśmy się bardziej (w dosłownym tego słowa znaczeniu na lokalną społeczność). W okresie od kwietnia do października każdy może wejść na teren ogrodu, pospacerować czy też w spokoju posiedzieć na ławce przy placu zabaw. Przy głównej bramie wjazdowej znajdują się dwa przyciski, które uruchamiają funkcję furtki w bramie.
W 2018 nasz ogród świętował 95- lecie. Uroczystości zostały nieco zakłócone przez niezbyt przychylną w tym dniu aurę.
30 kwietnia 2019 podczas walnego zgromadzenia zdecydowana większość składu Zarządu nie wyraziła chęci dalszej pracy w Zarządzie. Wybrano nowych członków Zarządu.
W 2019 roku udało się nam zorganizować Dzień Dziecka dla naszych milusińskich. Dużo atrakcji, wata cukrowa, popcorn i lody oraz piękna pogoda spowodowały, że frekwencja dopisała. Dzieciaki wracały do domów i na ogrody zmęczone, ale zadowolone z uśmiechami na ustach.
Rok 2020 to rok, gdzie nasze życie sparaliżowała pandemia. Nie odbyło się walne zebranie, ani żadne imprezy. Nasz ogród stał się miejscem gdzie można wypocząć i zregenerować siły na świeżym powietrzu. Wzrosło i to bardzo zainteresowaniem zakupem działki. Duży popyt spowodował również dość znaczny wzrost cen. Oby nadchodzący 2021 był czasem, gdzie nasze życie wróci do normy.
W roku 2021 ponownie bardzo utrudniała nam życie pandemia. Mimo wszystko udało się nam odmalować furtki i bramę wjazdową i dokonać drobnych napraw naszej infrastruktury. Zarząd regularnie spotykał się na posiedzeniach.  Odbyło się również walne zebranie, na którym Zarząd złożył sprawozdanie ze swojej działalności za dwa lata (w roku 2020 nie odbyło się walne).
Rok 2022- ciąg dalszy pandemii, ale już z mniejszymi restrykcjami. Doraźnie udało się ponaprawiać świetlicę, zdemontować stary plac zabaw, który nie nadawał się do użytku oraz zakupić nowy. Zaczął pracę nowy gospodarz. Wiosna przyszła bardzo późno. Na koniec sezonu okazało się, że nie można właściwie dokonać spustu wody z instalacji oraz, że nie działają zawory odcinające wodę za licznikiem. Na wiosnę przewidziany jest remont studzienki.
Rok 2023- udało się wyremontować i powymieniać zużyte zawory i rury w studzience od ul. Palacza- sezon otwarty 1 kwietnia, ale niestety kilkustopniowe przymrozki spowodowały pęknięcia kilku kranów z wodą. Walne zebranie odbyło się w terminie, Zarząd będzie pracował o rok dłużej w związku z pandemią i rozpoczętymi inwestycjami.